Chào bạn, có bao giờ bạn thức dậy vào buổi sáng và cảm thấy cổ tay của mình cứng đờ, khó cử động? Hoặc sau một ngày dài làm việc, cổ tay bạn trở nên “ì ạch”, không còn linh hoạt như trước? Đó có thể là dấu hiệu của cứng khớp cổ tay. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu, bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể là “tiếng chuông” cảnh báo về sức khỏe xương khớp của bạn. Vậy nguyên nhân bị cứng khớp cổ tay là gì? Và làm thế nào để phòng tránh? Hãy cùng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
Cứng khớp cổ tay là gì?
Để “bắt đúng bệnh”, trước tiên chúng ta cần hiểu rõ cứng khớp cổ tay là gì, đúng không nào? Cứng khớp cổ tay là tình trạng khớp cổ tay bị hạn chế vận động, khiến bạn khó khăn khi thực hiện các động tác gập, duỗi, xoay cổ tay. Bạn có thể cảm thấy khớp cổ tay bị “khớp”, “khó nhấc”, hoặc đau nhức khi cố gắng cử động.
Khớp cổ tay quan trọng như thế nào?
Có thể bạn không để ý, nhưng khớp cổ tay đóng vai trò vô cùng quan trọng trong các hoạt động hàng ngày của chúng ta. Hãy thử tưởng tượng xem, nếu không có khớp cổ tay linh hoạt, bạn sẽ gặp khó khăn như thế nào khi:
- Cầm nắm đồ vật: Từ việc cầm bút viết, cầm đũa ăn cơm, đến việc xách đồ, bế em bé… tất cả đều cần đến sự phối hợp nhịp nhàng của khớp cổ tay.
- Thực hiện các động tác tinh tế: Các công việc đòi hỏi sự khéo léo của đôi tay như may vá, thêu thùa, chơi nhạc cụ, làm thủ công… cũng phụ thuộc rất nhiều vào sự linh hoạt của khớp cổ tay.
- Vận động và sinh hoạt: Ngay cả những hoạt động đơn giản như gõ bàn phím, sử dụng điện thoại, lái xe, tập thể dục… cũng cần đến sự tham gia của khớp cổ tay.
Chính vì vậy, khi khớp cổ tay bị cứng, mọi hoạt động hàng ngày của chúng ta đều có thể bị ảnh hưởng đáng kể.
“Điểm danh” các nguyên nhân gây cứng khớp cổ tay
Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng cứng khớp cổ tay. Chúng ta hãy cùng nhau “điểm danh” những “thủ phạm” phổ biến nhất nhé:
1. Viêm khớp: “Kẻ thù” số một của khớp cổ tay
Viêm khớp là nguyên nhân hàng đầu gây cứng khớp cổ tay. Có nhiều loại viêm khớp khác nhau, nhưng phổ biến nhất là:
Viêm xương khớp (Osteoarthritis):
Đây là dạng viêm khớp phổ biến nhất, thường xảy ra do quá trình lão hóa tự nhiên của khớp. Theo thời gian, lớp sụn khớp – lớp đệm bảo vệ giữa các xương – dần bị bào mòn, khiến xương cọ xát trực tiếp vào nhau, gây đau, cứng khớp và hạn chế vận động. Viêm xương khớp thường gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người có tiền sử chấn thương khớp hoặc thừa cân, béo phì.
Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid arthritis):
Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các khớp, gây viêm và tổn thương khớp. Viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến nhiều khớp trên cơ thể, bao gồm cả khớp cổ tay. Bệnh thường gây cứng khớp vào buổi sáng, kéo dài hơn 30 phút, kèm theo đau, sưng và nóng đỏ khớp.
2. Chấn thương: “Tai nạn” bất ngờ gây tổn thương khớp
Các chấn thương ở cổ tay cũng là nguyên nhân phổ biến gây cứng khớp. Một số loại chấn thương thường gặp bao gồm:
Gãy xương cổ tay (Wrist fracture):
Gãy xương cổ tay, đặc biệt là gãy xương quay đầu dưới (xương trụ) hoặc xương thuyền, có thể gây tổn thương các cấu trúc xung quanh khớp, dẫn đến cứng khớp sau khi xương lành. Việc bất động khớp bằng bó bột hoặc nẹp trong thời gian dài để cố định xương gãy cũng có thể góp phần gây cứng khớp.
Bong gân cổ tay (Wrist sprain):
Bong gân cổ tay xảy ra khi các dây chằng – dải mô liên kết các xương với nhau – bị kéo giãn hoặc rách. Bong gân có thể gây đau, sưng, bầm tím và hạn chế vận động khớp cổ tay, dẫn đến cứng khớp nếu không được điều trị và phục hồi chức năng đúng cách.
3. Hội chứng ống cổ tay (Carpal Tunnel Syndrome): “Áp lực” lên dây thần kinh giữa
Hội chứng ống cổ tay là tình trạng dây thần kinh giữa – dây thần kinh chạy dọc cẳng tay và đi vào bàn tay qua ống cổ tay – bị chèn ép. Ống cổ tay là một đường hầm hẹp ở cổ tay, được tạo thành bởi các xương cổ tay và dây chằng ngang cổ tay. Khi các mô xung quanh ống cổ tay bị viêm hoặc sưng lên, chúng có thể gây áp lực lên dây thần kinh giữa, dẫn đến các triệu chứng như tê bì, đau nhức, yếu cơ ở bàn tay và ngón tay, và đôi khi cả cứng khớp cổ tay.
4. Viêm gân De Quervain (De Quervain’s Tenosynovitis): “Rắc rối” ở gân cổ tay
Viêm gân De Quervain là tình trạng viêm của hai gân ở ngón tay cái, nằm ở phía bên ngón tay cái của cổ tay. Viêm gân De Quervain gây đau ở gốc ngón tay cái và cổ tay, đặc biệt là khi cử động ngón tay cái hoặc cổ tay. Tình trạng viêm này cũng có thể lan rộng và gây cứng khớp cổ tay.
5. Bệnh Gout: “Kẻ thù” của các khớp nhỏ
Bệnh Gout là một dạng viêm khớp do sự tích tụ axit uric trong khớp. Axit uric là một chất thải tự nhiên của cơ thể, nhưng khi nồng độ axit uric trong máu quá cao, chúng có thể kết tinh và lắng đọng trong khớp, gây viêm và đau. Bệnh Gout thường ảnh hưởng đến các khớp nhỏ ở ngón chân cái, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các khớp khác, bao gồm cả khớp cổ tay, gây cứng khớp và đau nhức dữ dội.
6. Lupus ban đỏ hệ thống (Systemic Lupus Erythematosus – SLE): Bệnh tự miễn “đa hệ thống”
Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là một bệnh tự miễn mãn tính, có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả khớp. SLE có thể gây viêm khớp ở nhiều khớp, trong đó có khớp cổ tay, dẫn đến cứng khớp, đau nhức và sưng tấy.
7. Bất động kéo dài: “Lười vận động” cũng gây hại
Việc bất động cổ tay trong thời gian dài, chẳng hạn như sau khi bó bột hoặc nẹp cố định xương gãy, cũng có thể gây cứng khớp. Khi khớp không được vận động, các mô mềm xung quanh khớp có thể bị co rút, dẫn đến hạn chế vận động và cứng khớp.
8. Yếu tố tuổi tác: “Quy luật” tự nhiên của cơ thể
Tuổi tác cũng là một yếu tố nguy cơ gây cứng khớp cổ tay. Khi tuổi càng cao, các khớp dần bị lão hóa, sụn khớp bị bào mòn, dịch khớp giảm tiết, dây chằng và gân trở nên kém linh hoạt hơn. Tất cả những thay đổi này đều có thể góp phần gây cứng khớp cổ tay ở người lớn tuổi.
“Bắt bệnh” cứng khớp cổ tay: Dấu hiệu và triệu chứng
Làm thế nào để nhận biết bạn có bị cứng khớp cổ tay hay không? Hãy chú ý đến những dấu hiệu và triệu chứng sau đây:
Đau và cứng khớp (Pain and stiffness):
Đây là triệu chứng phổ biến nhất của cứng khớp cổ tay. Bạn có thể cảm thấy đau âm ỉ, dai dẳng hoặc đau nhói, dữ dội ở cổ tay. Cơn đau thường tăng lên khi vận động cổ tay, đặc biệt là khi cầm nắm đồ vật hoặc thực hiện các động tác xoay, vặn cổ tay. Cứng khớp thường rõ rệt nhất vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi một thời gian, sau đó có thể giảm dần khi bạn vận động nhẹ nhàng.
Hạn chế vận động (Limited range of motion):
Bạn cảm thấy khó khăn khi thực hiện các động tác gập, duỗi, xoay cổ tay. Phạm vi vận động của cổ tay bị thu hẹp lại, bạn không thể cử động cổ tay một cách linh hoạt như trước. Ví dụ, bạn có thể gặp khó khăn khi xoay cổ tay để vặn nắm cửa, hoặc khi gập cổ tay để gãi lưng.
Sưng và viêm (Swelling and inflammation):
Vùng cổ tay có thể bị sưng tấy, đặc biệt là xung quanh khớp cổ tay. Da vùng khớp có thể nóng đỏ và khi chạm vào có cảm giác đau. Sưng và viêm là dấu hiệu cho thấy khớp đang bị tổn thương và phản ứng viêm đang diễn ra.
Tiếng lạo xạo khớp (Crepitus):
Khi bạn cử động cổ tay, có thể nghe thấy tiếng lạo xạo, răng rắc phát ra từ khớp. Đây là do các bề mặt khớp bị khô ráp, sụn khớp bị tổn thương hoặc có các mảnh vụn sụn khớp trong ổ khớp.
Yếu cơ (Muscle weakness):
Cứng khớp cổ tay có thể dẫn đến yếu cơ ở bàn tay và cẳng tay. Bạn có thể cảm thấy khó khăn khi cầm nắm đồ vật, đặc biệt là các vật nặng, hoặc khi thực hiện các động tác cần sức mạnh của bàn tay và cổ tay.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ cứng khớp cổ tay, đặc biệt là khi các triệu chứng kéo dài, không cải thiện hoặc ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa tổn thương khớp tiến triển, giảm đau, cải thiện chức năng khớp và duy trì chất lượng cuộc sống.
“Bí quyết vàng” phòng tránh cứng khớp cổ tay
“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, câu nói này luôn đúng trong mọi trường hợp. Để phòng tránh cứng khớp cổ tay, bạn có thể áp dụng những “bí quyết vàng” sau đây:
Duy trì tư thế đúng (Maintain good posture):
Khi làm việc hoặc sinh hoạt, hãy chú ý duy trì tư thế đúng, đặc biệt là khi làm việc văn phòng, sử dụng máy tính hoặc điện thoại. Tránh để cổ tay bị gập hoặc duỗi quá mức trong thời gian dài. Sử dụng bàn phím và chuột có thiết kế công thái học để giảm áp lực lên cổ tay.
Tập thể dục thường xuyên (Regular exercise):
Tập thể dục thường xuyên giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện sự linh hoạt của khớp và duy trì sức khỏe xương khớp. Hãy chọn các bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe của bạn, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, đạp xe, yoga, hoặc các bài tập chuyên biệt cho cổ tay.
Khởi động kỹ trước khi vận động (Warm-up before exercise):
Trước khi tập thể dục hoặc thực hiện các hoạt động đòi hỏi sử dụng cổ tay nhiều, hãy khởi động kỹ các khớp, đặc biệt là khớp cổ tay, để làm nóng cơ bắp và tăng cường lưu thông máu đến khớp. Các động tác khởi động có thể bao gồm xoay cổ tay, gập duỗi cổ tay, duỗi các ngón tay…
Nghỉ ngơi hợp lý (Adequate rest):
Khi làm việc hoặc vận động liên tục trong thời gian dài, hãy dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý để các khớp có thời gian phục hồi. Nếu công việc của bạn đòi hỏi phải sử dụng cổ tay nhiều, hãy nghỉ giải lao thường xuyên, thực hiện các động tác thư giãn cổ tay và bàn tay.
Chế độ ăn uống lành mạnh (Healthy diet):
Chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi, vitamin D, vitamin C, omega-3… rất quan trọng cho sức khỏe xương khớp. Hãy ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, cá béo… và hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt.
Kiểm soát cân nặng (Weight management):
Thừa cân, béo phì gây áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là các khớp chịu lực như khớp gối, khớp háng, khớp cổ chân và cả khớp cổ tay. Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp, giảm nguy cơ thoái hóa khớp và cứng khớp.
Tránh chấn thương (Avoid injuries):
Cẩn thận trong sinh hoạt và vận động để tránh các chấn thương có thể gây tổn thương khớp cổ tay. Khi chơi thể thao hoặc tham gia các hoạt động có nguy cơ chấn thương cao, hãy sử dụng các dụng cụ bảo hộ như băng cổ tay, nẹp cổ tay…
“Giải pháp” khi bị cứng khớp cổ tay
Nếu bạn đã bị cứng khớp cổ tay, đừng quá lo lắng. Có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp bạn cải thiện tình trạng này:
Chườm nóng hoặc lạnh (Hot or cold compress):
- Chườm nóng: Chườm ấm bằng khăn ấm hoặc túi chườm nóng lên vùng cổ tay bị cứng khoảng 15-20 phút mỗi lần, vài lần trong ngày. Chườm nóng giúp làm giãn mạch máu, tăng cường tuần hoàn máu, giảm cứng khớp và giảm đau.
- Chườm lạnh: Chườm lạnh bằng đá lạnh hoặc túi chườm lạnh lên vùng cổ tay bị đau, sưng khoảng 15-20 phút mỗi lần, vài lần trong ngày. Chườm lạnh giúp giảm đau, sưng và viêm hiệu quả.
Bạn có thể luân phiên chườm nóng và chườm lạnh để đạt hiệu quả tốt nhất, hoặc tùy theo cảm giác của bạn để lựa chọn phương pháp chườm phù hợp.
Thuốc giảm đau và chống viêm (Pain relievers and anti-inflammatory drugs):
- Thuốc giảm đau không kê đơn: Paracetamol, ibuprofen, naproxen… có thể giúp giảm đau nhẹ và vừa.
- Thuốc giảm đau và chống viêm kê đơn: Trong trường hợp đau dữ dội hoặc viêm khớp nặng, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc mạnh hơn như NSAIDs kê đơn (diclofenac, celecoxib…), corticosteroid…
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua thuốc và sử dụng bừa bãi để tránh gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn.
Vật lý trị liệu (Physical therapy):
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị cứng khớp cổ tay. Chuyên gia vật lý trị liệu sẽ hướng dẫn bạn các bài tập kéo giãn, tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện sự linh hoạt và phạm vi vận động của cổ tay. Các phương pháp vật lý trị liệu khác như siêu âm, điện xung, nhiệt trị liệu… cũng có thể được sử dụng để giảm đau và viêm.
Tiêm Corticosteroid (Corticosteroid injections):
Trong một số trường hợp cứng khớp cổ tay do viêm nặng, bác sĩ có thể tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp cổ tay để giảm viêm nhanh chóng và mạnh mẽ. Tuy nhiên, tiêm corticosteroid chỉ nên được thực hiện khi thật sự cần thiết và không nên lạm dụng vì có thể gây ra một số tác dụng phụ.
Phẫu thuật (Surgery – trong trường hợp hiếm gặp):
Phẫu thuật thường chỉ được cân nhắc trong trường hợp cứng khớp cổ tay nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Các loại phẫu thuật có thể được thực hiện tùy thuộc vào nguyên nhân gây cứng khớp, chẳng hạn như phẫu thuật nội soi khớp để loại bỏ mô sẹo, phẫu thuật giải phóng ống cổ tay trong hội chứng ống cổ tay…
Lời kết:
Cứng khớp cổ tay có thể gây ra nhiều bất tiện, nhưng bạn hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng này nếu hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng tránh, điều trị phù hợp. Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích và giúp bạn có thêm “hành trang” để chăm sóc sức khỏe cổ tay của mình. Hãy luôn lắng nghe cơ thể, vận động hợp lý, ăn uống lành mạnh và đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia y tế khi cần thiết bạn nhé. Chúc bạn luôn có đôi tay khỏe mạnh và linh hoạt!